Impact van klimaatverandering op wegherstel en verkeersstremming : uitkomst landelijke klimaatstresstest HWN

Het doel van de landelijke stresstest HWN is het in beeld brengen van de gevoeligheid van het HWN voor bedreigingen die groter kunnen worden door klimaatverandering.
De stresstest is in drie opeenvolgende stappen uitgevoerd:

1. Bepalen welke bedreigingen voor de bedrijfszekerheid, de aanleg, het beheer, het onderhoud en het gebruik van het hoofdwegennet door klimaatverandering worden beïnvloed.
2. Het landsdekkend in kaart brengen van de gevoeligheid van het hoofdwegennet voor deze door klimaatverandering beïnvloede bedreigingen (de ‘gevoeligheidsanalyse’).
3. Ontwikkeling en toepassing van een methodiek voor het per bedreiging bepalen van de gevolgen en het vervolgens bepalen van de risico’s (gevolgen x kansen), uitgedrukt in de kosten van herstel en de kosten van verkeersstremmingen (de ‘impact analyse’).

Dit rapport beschrijft de uitkomsten van stap 3.

Aanpak bepaling van gevolgen
De potentiële gevolgen zijn in deze studie bepaald aan de hand van:

1. Herstelkosten: schade voor Rijkswaterstaat door fysieke schade aan de weginfrastructuur
2. Stremmingskosten: schade voor weggebruikers als gevolg van langere reistijden door het ontstaan van vertragingen door omrijden of file.

In dit onderzoek is nog niet gekeken naar gevolgen voor bijvoorbeeld beschikbaarheid, veiligheid, gevolgschade voor de maatschappij, imago en politieke gevolgen.

Uitkomsten
Van de bedreigingen zijn de gevolgen per gevoelige locatie berekend. Dit heeft geresulteerd in kaarten die weergeven wat de herstelkosten en stremmingskosten zijn als de bedreiging zich op die locatie voordoet. Uit deze kaarten kan worden afgeleid waar de schade potentieel het hoogst is en, als maatregelen worden overwogen, waar maatregelen potentieel het effectiefst zullen zijn.

Deze locatiespecifieke schades zijn vertaald naar risico’s op een landelijke schaal en uitgedrukt in de termen jaarlijks te verwachten schade voor zowel het huidige klimaat als in 2050 en in de contante waarde voor de periode 2019 tot 2050. De verwachte toename van de frequentie waarin extreme omstandigheden gaan optreden is gebruikt om de effecten van klimaatverandering te bepalen.
Uit deze analyses is het volgende gebleken:

• De totale kosten (optelsom herstelkosten en stremmingskosten) zijn het hoogst voor ongelijke zakking door bodemdaling. Ook erosie en afschuiving van het wegtalud door afstromend water en het potentieel opdrijven van tunnels leiden tot hoge kosten.
• Ongelijke zakking als gevolg van bodemdaling door droogte leidt tot de hoogste jaarlijks te verwachten herstelkosten, gevolgd door erosie en afschuiving van het wegtalud naast de weg.
• De effecten van klimaatverandering zijn het grootst voor slecht zicht tijdens hevige neerslag, erosie en afschuiving van wegtaluds, opdrijven van tunnels en het niet kunnen sluiten van bruggen.
• Slecht zicht tijdens hevige neerslag, plasvorming op de weg en erosie van wegtalud leiden tot de hoogste jaarlijks te verwachten stremmingskosten.
• Er is een grote onzekerheid in de berekende schades want er zijn over het algemeen grote verschillen tussen de lage en hoge bandbreedte. Deze onzekerheid is het grootst bij kortdurende bedreigingen (plasvorming op de weg, slecht zicht bij intense neerslag en bos- en bermbranden).

Met de verkregen gegevens die hierboven zijn samengevat kunnen bedreigingen onderling worden vergeleken. De berekende gevolgen en risico’s kunnen daarmee dus worden gebruikt in de risicodialoog om vast te stellen welke risico’s acceptabel worden geacht en voor welke risico’s nadere analyses en maatregelen nodig worden geacht.

Het gezamenlijke beeld van de kaarten en berekende landelijke risicokentallen kunnen gebruikt worden om de eisen in richtlijnen en standaarden van Rijkswaterstaat te evalueren door de vraag te stellen hoe vaak een bedreiging zich in welke mate mag voordoen.