Monitoring schoonheidsbeelden en samenstelling zwerfafval droog areaal Rijkswaterstaat: Jaarrapportage 2021

In 2021 heeft Rijkswaterstaat voor de 2e keer onderzoek laten uitvoeren naar de hoeveelheid zwerfafval langs snelwegen. Op 30 verzorgingsplaatsen, langs 55 afslagen en langs 25 verbindingswegen van knooppunten zijn metingen uitgevoerd. Uit het rapport blijkt dat deze onderdelen van het areaal overwegend als “vuil” zijn te betitelen (= beeldkwaliteit C van de CROW systematiek). 
Er is gemeten met behulp van de “landelijke monitoringssystematiek zwerfafval” van het CROW. De metingen resulteren in indicatorscores voor grof en fijn zwerfafval.
- De verzorgingsplaatsen scoren gemiddeld 2,5 (2020: 2,4) (op een schaal van 1-5) op grof zwerfafval en 3,0 (2020: 2,8) op fijn zwerfafval. Ze kunnen daarmee overwegend als ‘vuil’ gekenmerkt worden (beeldkwaliteit C volgens kwaliteitscatalogus openbare ruimte CROW). Er zijn regionale verschillen.
- De afslagen (op- en afritten) scoren gemiddeld 2,3 (2020: 2,0) op grof zwerfafval en kunnen daarmee als ‘vuil’ betiteld worden (beeldkwaliteit C). Ook hier zijn regionale verschillen.
- De verbindingswegen in knooppunten scoren gemiddeld 2,3 op grof zwerfafval. Dit areaaltype is in 2021 voor het eerst bemeten. Ook dit valt in de categorie ‘vuil’ en er zijn regionale verschillen.

Tijdens de metingen wordt ook het soort zwerfafval geregistreerd. Hierover valt het volgende op te merken.
- Het meeste zwerfafval ligt op onverhard oppervlak (berm, gazon). Peuken zijn in absolute zin de meest voorkomende soort zwerfafval op verzorgingsplaatsen. Blikjes, snoepwikkels en kunststof verpakkingen worden daarnaast het meest geteld en zijn het meest beeldbepalend op verzorgingsplaatsen en in bermen van afslagen en verbindingswegen. 
- In het rapport is ook specifiek gekeken naar de aantallen blikjes en plastic flesjes kleiner dan 1 liter. Dit is relevant omdat vanaf 1 juli 2021 statiegeld is ingevoerd op kleine plastic flesjes en er vanaf 1 januari 2023 statiegeld zal worden ingevoerd op blikjes. Uit de metingen van 2021 blijkt dat het aantal kleine plastic flesjes licht is gedaald, maar niet zoveel als de landelijke doelstelling (- 70 tot 90%). Metingen in 2022 moeten uitwijzen of de gestelde vermindering wel wordt gehaald.

Monitoring 2021 vergeleken met nulmeting 2020
De indicatorscores voor zwerfafval zijn in 2021 iets beter dan in 2020. Met name de resultaten van de 1e meetronde die is uitgevoerd in het voorjaar van 2021 zijn significant hoger dan de scores van 2020. Dit laat zich verklaren door de strenge lockdown als gevolg van de coronamaatregelen die in het voorjaar van 2021 golden. Vanaf 23 januari 2021 tot 28 april 2021 was er een avondklok ingesteld in Nederland. Dit heeft geleid tot minder verkeer in het voorjaar van 2021 en dan met name in de avond -en nachtperiode waardoor er minder zwerfafval op ons areaal kwam.