De bijdrage van de waterbodem aan de eutrofiëring in het Volkerak Zoommeer

Sinds het midden van de jaren negentig veroorzaakt de slechte zoetwaterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer grote problemen door jaarlijks optredende explosieve groei van blauwalgen (Microcystis). In 2010 is een balansstudie Volkerak-Zoommeer uitgevoerd (De Vries, 2011). Daarin is geconstateerd dat de waterkwaliteit in het VZM de laatste jaren verbeterd is. De hypothese is dat de lagere algenconcentraties veroorzaakt worden door reductie van externe fosfaatbelasting gecombineerd met ‘graascontrole’ door mosselen en versterkt door de vastlegging van fosfaat in de bodem. Dit rapport beantwoordt de vraag over de bijdrage van de waterbodem aan de eutrofiering. Hiervoor zijn metingen in sediment en in poriewater uitgevoerd in april, juni en oktober 2011. De waterbodem van het Volkerak-Zoommeer bevat P-gehalten, die variëren van ongeveer 0,4 g/kg op zandige locaties tot ca. 1,8 g/kg op slibrijke locaties. Poriewaterconcentraties vertonen een seizoenseffect met lage concentraties in maart (ca. 0,5 mg/l) en hogere concentraties in juni en oktober (ca. 4 mg/l). Op basis van de poriewatermetingen is een fosfaatflux van bodem naar oppervlaktewater berekend. Behalve de bodemflux zijn ook de andere interne processen in beeld gebracht, zoals opnamen van fosfaat door algen en bezinking van dode algen naar de bodem. Op basis van de meetresultaten in dit onderzoek is bepaald dat de bodem van het Volkerak-Zoommeer jaarlijks gemiddeld 0,6 g P/m2/jaar nalevert, waarvan. De flux in tijd (80% in het zomerhalfjaar) en in ruimte (een hogere flux uit de (diepere) sliblagen en lagere flux uit de (ondiepere) zandige bodems). In de figuur is ook te zien dat opwerveling en bezinking de grootste posten zijn. Dat is op zich zelf niet erg. Het gaat grotendeels om zwevende stofgebonden fosfaat, dat opwervelt en bezinkt, maar geen effect heeft op het systeem. Uiteindelijk is er elk jaar een netto accumulatie in de bodem van 0,71 g/m2. Het Volkerak-Zoommeer kent een externe belasting van ortho-P is 0,8 g/m2/jaar en een (bruto) interne belasting van 0,6 g/m2/jaar. Hoewel er nauwelijks criteria zijn voor de verhouding tussen interne en externe belasting, lijkt de interne belasting in dit systeem niet erg hoog ten opzichte van de externe belasting