Morfologische Analyse Kop van Schouwen

Intensief beheer van de Kop van Schouwen is nodig om de kustlijn te behouden. Naast het reguliere suppleren zijn er ook pilots uitgevoerd, zoals geulverleggingen, morfologisch baggeren en ‘Slim omgaan met zand’. In deze rapportage zijn de morfologische veranderingen van de kust en de samenhang met de vele ingrepen in kaart gebracht. De Actieve volumebalans vormt hierbij de basis van de analyses en wordt gebruikt om bestaande inzichten te toetsen, aan te vullen en waar nodig aan te scherpen.

Grootschalige morfologische veranderingen zijn opgetreden na aanleg van de Brouwersdam en de voltooiing van de Oosterschelde stormvloedkering. Het debiet dat door de kering heen kan, is voldoende om de grootschalige geulen en platen op de buitendelta te behouden. Het sedimentvolume van de buitendelta was vóór de aanleg eerst toegenomen en ná de aanleg weer afgenomen. Het Krabbengat is, mede door geulverleggingen en ‘morfologisch baggeren’, in omvang toegenomen en heeft een stabiele geulligging bereikt. Het is wel de vraag of het Krabbengat zonder deze geulverlegging de huidige omvang bereikt zou hebben.

De Banjaard en met name de geul Krabbengat spelen een belangrijke rol in de kustontwikkeling van Schouwen. Het Krabbengat zorgt ervoor dat zand langs de zuidwest kust van Schouwen, tussen de Oosterscheldekering en de Kop van Schouwen, efficiënt afgevoerd kan worden. In de actieve zone van dit kustvak is er ondanks frequent suppleren (+15 miljoen m3) een negatieve balans van -8 miljoen m3 sinds 1965. Zand accumuleert in de Verklikkerplaat en draagt vervolgens bij aan de invulling van het Brouwershavensche Gat, waardoor er in de actieve zone langs de noordwestzijde van Schouwen een sedimentoverschot is van +33 miljoen m3. Hiervan is ongeveer de helft direct aangebracht of door kustlangs transport toegevoegd en de helft zal aangevoerd zijn vanaf de buitendelta door sediment bypassing, het aanlanden van banken op de Verklikkerplaat.

De volumeontwikkeling van de strand- en duinzone laat zien dat door frequent suppleren de kust van zuidwest Schouwen in principe behouden kan blijven. Met suppleties uitgevoerd in een 4-5 jaar interval langs de gehele eilandkop bleef de strandzone behouden en vertonen de duinvolumes over het algemeen een stabilisatie. Frequent suppleren is wel nodig omdat het suppletiemateriaal door het Krabbengat efficiënt afgevoerd kan worden en dan bijdraagt aan de toename in sedimentvolume aan de noordwestzijde van Schouwen. Een knelpunt voor de huidige kustlijnhandhaving kan wel de effectiviteit van strandsuppleties zijn. De strandzone heeft een minimum volume bereikt, dat duidelijk lager is dan de in het verleden geobserveerde volumes. Door de geringe omvang van het strand is het misschien niet meer mogelijk om het benodigde suppletievolumes op het strand aan te brengen. Gecombineerde strand- en geulwandsuppleties, zoals ook uitgevoerd in 2024, zullen in de toekomst waarschijnlijk noodzakelijk zijn om voldoende zand aan te kunnen brengen op de zuidwest kust van Schouwen.

Het is de verwachting dat de huidige morfologische ontwikkelingen op korte termijn niet gaan veranderen. Het Krabbengat, de Verklikkerplaat en voorliggende Banjaard vertonen relatief kleine veranderingen. Erosie aan de zuidwestzijde van Schouwen zal zich op een tijdschaal van 5-10 jaar wel doorzetten. Er zijn op dit moment geen directe aanwijzingen dat er op langere termijn een grootschalige verandering gaat optreden of omslag in gedrag gaat plaatsvinden, maar gezien de complexiteit van de geul- en plaatpatronen in de monding van de Oosterschelde en op de Banjaard is een gefundeerde uitspraak over langere termijn niet mogelijk.