Impact van intense neerslag door inundatie van tunnels, aquaducten en verdiepte liggingen in het hoofdwegennet

Door klimaatverandering zullen er in Nederland vaker hevige regenbuien voorkomen. Dit kan als gevolg hebben dat lagergelegen punten in het wegtracé vollopen, zoals bijvoorbeeld tunnels, verdiepte liggingen en aquaducten. Hierdoor kan het verkeer verstoord raken en kunnen er herstelwerkzaamheden nodig zijn. In deze rapportage wordt de impact van intense neerslag op tunnels, aquaducten en verdiepte liggingen verkend en gekwantificeerd door middel van het berekenen van stremmings- en een eerste schatting van de herstelkosten.
Daarnaast worden de jaarlijks te verwachte kosten door inundatie van deze kunstwerken weergegeven.

Er zijn in totaal 80 objecten geïdentificeerd in het hoofdwegennet die potentieel gevoelig zijn voor inundatie door hevige neerslag: 17 aquaducten, 36 verdiepte wegen en 27 tunnels. De herstelkosten variëren op basis van het type constructie. Voor tunnels is de bandbreedte €17.000 - €82.000 en voor aquaducten €17.000 - €41.000, beide gebaseerd op een generieke inschatting. Voor verdiepte liggingen is de oppervlakte van het kunstwerk meegenomen, en komen de geschatte herstelkosten uit tussen de €31.000 en €120.000.

De maximaal geschatte stremkosten per object, uitgaande van één dag stremming, variëren sterk tussen de €930 en €900.000. De jaarlijks te verwachten kosten worden geschat tussen €11.000 en €51.000 en kunnen met inachtneming van klimaatverandering twee keer zo hoog zijn in 2050.

De belangrijkste conclusies die worden getrokken zijn:

• Bij de Botlektunnel, Eerste Heinenoordtunnel en het Gouwe Aquaduct zijn de bepaalde stremmingskosten het hoogst. De verdiepte ligging in da A4 valt ook op, omdat hier de stremmingskosten erg hoog zijn.
• De jaarlijks te verwachten kosten zijn relatief laag, maar de potentiele kosten erg hoog. De bedreiging in dit rapport kwalificeert zich daardoor voor het type risico’s ‘relatief kleine kans, groot gevolg’.

De belangrijkste aanbeveling volgend uit dit onderzoek zijn:

• Dit onderzoek brengt de gevoeligheid van de kunstwerken nog niet in kaart, aangezien alle kunstwerken als even gevoelig worden aangemerkt. Daarom wordt aanbevolen bij de bovengenoemde objecten nader te beschouwen hoe het hemelwaterafvoersysteem ontworpen is en functioneert in een hydraulisch model.
• De aannames, aanpak, kans van optreden, schade en herstelkosten te valideren en te bespreken in een expert workshop. De aannames hebben grote invloed op de impact van dit verkennend onderzoek en het handelingsperspectief.
• De meest recente klimaatgegevens en onderzoeksresultaten rondom extreem weer te betrekken (bijvoorbeeld het Waterbom experiment naar extreme neerslag, dat naar aanleiding van het extreme weer in Duitsland, België en Limburg) is georganiseerd.
• Periodiek de laatste inzichten rondom intense neerslag en impact te betrekken.
• De stremmingskosten zijn nu bepaald aan de hand van een kostenraming uit 2010. Er wordt aanbevolen dit te updaten, zodat de kosten nauwkeuriger zijn en ook voor de nieuwe constructies stremmingskosten bepaald kunnen worden.
• Stremmingskosten zijn in grote mate afhankelijk van de duur van de stremming. In dit onderzoek is de maximale stremming van één dag aangehouden, maar zou dit een week worden of nog langer, dan zouden deze kosten enorm oplopen. Dit kan bijvoorbeeld optreden als de elektrische installaties in tunnels zijn beschadigd, wat nu niet is meegenomen. De duur van de stremming vraagt daarom om een verdere verdieping.
• In deze studie wordt een toekomsthorizon tot 2050 meegenomen. De beschouwde kunstwerken hebben echter een veel langere levensduur en daarom wordt aanbevolen in een vervolg een horizon tot ten minste 2200 mee te nemen.